آنچه درباره آزمايش اعتياد نمي‌دانستيد

سلامت : آزمايش‌هاي ترک اعتياد با چه هدفي انجام مي‌شوند؟
آزمايش‌هاي ترک و بررسي وضعيت اعتياد، قادرند حضور ماده مصرفي و مورد نظر را در ترشحات بدن رد يابي کنند.

هدف از انجام تست‌هاي آزمايشگاهي اعتياد از ديد درمانگر، کمک به پيگيري روند درمان بيماران است. اين تست‌ها براي آشکار ساختن دروغ مصرف کنندگان مواد مخدر تهيه نشده‌اند و کاربرد آنها در جهت مچ‌گيري، به هيچ‌وجه اخلاقي و مجاز نيست. تنها در صورتي که خود فرد داوطلب باشد، درمانگر مجاز به انجام اين آزمايش‌ها است. تست‌هاي مختلف شناسايي مواد در هر کشور، بسته به قوانين آن کشور کاربردهاي متفاوت دارد. براي مثال، انجام تست مورفين به هنگام ازدواج و در بعضي مشاغل، در کشور ما مجاز شمرده شده است. در حال حاضر با توجه به پيشرفت‌هاي زياد در علوم آزمايشگاهي، تست‌هاي مختلفي در آزمايشگاه‌ها موجود است. اين تست‌ها شامل تست مورفين، حشيش و محرک‌ها از جمله آمفتامين، شيشه، بنزوديازپين‌ها، متادون، کدئين و... است.
سلامت : آيا جواب اين آزمايش‌ها صددرصد اعتياد فرد را نشان مي‌دهد؟
نه! هيچ تست تشخيصي عاري از خطا نيست. به اين معني که مي‌تواند مواردي را به اشتباه مثبت تشخيص دهد و مواردي را نيز گزارش نکند. در مورد تست‌هاي مواد مخدر نيز چنين تداخلاتي وجود دارد. براي مثال، مصرف قرص ايبوبروفن مي‌تواند به غلط تست حشيش را مثبت کند يا مصرف آنتي‌بيوتيک‌هايي خاص (از جمله آموکسي‌سيلين) با تست هروئين و کوکايين تداخل دارد و يا مصرف ضددردها، آنتي‌هيستامين‌ها و آب‌نبات‌هاي سرد (قرص‌هاي مکيدني براي سرماخوردگي) مي‌تواند موجب مثبت شدن تست آمفتامين شود. ترکيبات بي‌حس‌کننده در دندانپزشکي (از جمله نواکائين) نيز در تست کوکائين مشکلاتي را ايجاد خواهد کرد.
سلامت : سوالي که افراد هميشه مي‌پرسند اين است که اگر داروهاي ضد افسردگي مصرف کنيم، آيا جواب آزمايش اعتيادمان مثبت مي‌شود يا خير؟
برخلاف عقايد رايج، مصرف داروهاي ضدافسردگي و ضداضطراب و خواب‌آورها، با وجود تشابه علايم ايجاد شده اصلاً با تست‌هاي تشخيصي مواد تداخلي ندارند و افراد بدون دغدغه و طبق تجويز پزشک مجاز به استفاده از اين دارو‌ها هستند.
سلامت : درباره تداخلات دارويي هم بفرماييد؟
تداخل مهمي که با تست مورفين وجود دارد، قرص‌ها و شربت‌هاي حاوي کدئين هستند که به مدت حداقل دو روز با تست غربالگري مورفين قابل رديابي هستند. البته پس از مثبت شدن تست مورفين، با تست‌هاي اختصاصي و تفکيکي به راحتي مي‌توانيد از نوع ماده مصرفي مطلع گرديد. توصيه مي‌شود که افراد انتخاب شده براي انجام تست، به منظور برطرف شدن هرگونه شبهه، حداقل دو روز قبل از انجام تست مخدر از مصرف هر نوع فرآورده کدئين‌دار خودداري کنند.
سلامت : گفته‌ مي‌شود که مي‌توان به آزمايش‌هاي اعتياد کلک زد و آنها را برعکس نشان داد! نظر شما چيست؟
متاسفانه براي پنهان کردن مصرف مواد و کسب نتيجه منفي در تست، راه‌هايي رايج شده و به کار مي‌رود. براي مثال، گاهي افراد دست به ترقيق نمونه مي‌زنند که به راحتي با بررسي کراتين و ميزان اسيديته ادرار قابل تشخيص است. به‌طور کلي بايد بگوييم که با انجام تست‌هاي معتبرتر که در بعضي مراکز اختصاصي انجام مي‌شود، اين شيوه‌ها نيز کمکي نخواهد کرد.
سلامت : آيا مي‌توان سيگاري بودن افراد را هم با آزمايش سنجيد؟
نيکوتين موجود در سيگار، مدتي پس از مصرف به مواد مختلفي تبديل مي‌شود. بعضي از اين مواد به مدت طولاني‌تري در بدن باقي مي‌مانند که از طريق ادرار نيز قابل رديابي هستند. بر اين اساس تست‌هاي ادراري ساده‌اي معرفي شده‌اند که دو تا چهار روز پس از مصرف سيگار قدرت رديابي متابوليت‌ها را دارند. استفاده از اين روش‌ها هنوز به طور کامل در کشور ما متداول نشده است.

رديابي مواد مخدر در خون و ادرار

راه‌هاي بررسي اين مواد از طريق ادرار، پلاسماي خون، بزاق و عرق است. در حال حاضر همه اين مواد در ادرار قابل رديابي هستند. بسته به ماده مصرفي مدت زمان پيگيري اين مواد متفاوت است. البته بايد بدانيم که اين زمان‌ها تقريبي مي‌باشند و در افراد مختلف با توجه به ويژگي‌هاي فردي مانند سن، ميزان متابوليسم، حجم توده بدني، تناوب مصرف و ميزان ماده مصرفي مي‌تواند کمي متغير باشد و در نظر گرفتن اين موضوع نکته مهمي است. مدت زمان رديابي اين مواد در خون و بزاق کمي کمتر است.

در ابتدا از معرف‌هاي کاغذي ادرار استفاده مي‌شود که در صورت مثبت بودن، جهت تاييد تشخيص از روش‌هاي تخصصي‌تري همچون گاز کروماتوگرافي و اسپکترومتري و راديوايمونواسي استفاده مي‌شود. هر کدام از اين روش‌ها مزايا و معايب خاص خود را دارند اما معمولاً در بدو امر مورد استفاده قرار نمي‌گيرند.